امیر المومنین (ع) :

راس الایمان حسن الخلق و التحلی با الصدق

سر آمد ایمان ،داشتن اخلاق خوب و خود آرایی به زیور صداقت و راستی است .

پند هایی از حضرت علی ..:::علیه السلام:::..

1 زشت ترین راست گفتن آن است که انسان خود ستایی کن

2 از هم نشینی مردم بخیل دوری گزین زیرا چون به او محتاج شوی از تو بگریزد

3 بد ترین رفیق کسی است که تو را به معصیت خدا تشویق کند.

4 جمال و زیبایی به لباس نیست که تو خودت را به آن زینت می دهی بلکه زیبایی و جمال به علم و ادب است.

5 از عادل ترین مردم کسی است که آنچه بر خود نمی پسندد بر دیگری نپسندد.

6 کسی را که چشم امید به تو دوخته است نا امید مکن.

7 اگر می خواهید نام شما به نیکویی یاد شود نام دیگران را به بدی نبرید.

8 آن کس که به خدا ایمان دارد راستی را هر چند هم زیان آور باشد برخواهد گزید و از دروغ هر چند هم سودمند تر باشد پرهیز خواهد کرد

9کسی که گفتارش فراوان است ،ملامت زده است.

10 بدترین دوستان تو آن کس است که در حق تو چاپلوسی کند و خوی بد تو را بپوشاند.

 1-اخلاق سرمایه و بهترین و عالیترین دارایی ما است.

2- اخلاق خوب ، اختصاص به طبقه ای ندارد، در هر طبقه و صنفی پیدا شود مورد احترام واقع می گردد.

3- اخلاق خوب مانند آب جاری است که موجب حاصل خیزی کشتزارها می شود.

4- اخلاق بالاتر از قوانین است، زیرا قوانین همیشه همراه انسان نیست ولی اخلاق همیشه با او است.

5- اشخاص عاقل و با اخلاق هرگز کلامی بر زبان نمی آورند که احساسات دیگران را جریحه دار سازند.

6- انحطاط اخلاقی همیشه پیشاهنگ انقراض تمدنها است.

7- بد اخلاق در دست دشمنی گرفتار است که هر جائی برود از چنگ عقوبت او رهایی نیابد.

8- بهترین میراثی که پدران برای فرزندان خود می گذارند تربیت خوب است .

9- به هر کس که می خواهد موفق شود بگویید: اخلاق نیک را درخود پرورش ده.

10- خط مستقیم نه تنها در هندسه بلکه در اخلاقیات هم کوتاه ترین راه است.

11- صاحبان اخلاق ، روح جامعه خود هستند.

12- مردان قانون وضع می کنند و زنان اخلاق به وجود می آورند.

13- وظیفه زن تهذیب اخلاق مرد است.

14- پیش از مسافرت ، از خصوصیات اخلاقی و سوابق رفیق راهت پرس و جو کن  و پیش از خرید خانه ، همسایه ات را بشناس .

15- ارزش های معنوی و اخلاقی حمایتگرند ، نه محدودیت آفرین .

16- اخلاق باید بر هنر حکومت کند .

17- اخلاق و عظمت مردان بزرگ ، در طرز رفتارشان با افراد کوچک معلوم می شود.

18- آداب و عادات به آسانی و سرعت به صورت اخلاق در می آید.

19- اخلاق اگر با اندگی هوش توأم باشد هزار مرتبه بر تحصیل زیاد بدون هوش و بدون اخلاق ترجیح دارد.

20- اخلاق یکی از بزرگ ترین قوای محرکه جهان است و در کمال تظاهرات خود طبیعت انسانی را در عالیترین شکل آن مجسم می سازد.

21- اخلاق ساخته شده و حاضر و آماده نیست ، بلکه ذره ذره ، روز به روز خَلق و ایجاد می گردد.

22- اخلاق می تواند جانشین علم، مال ، مقام ، زیبایی و سایر مزایا باشد ، اما هیچ نعمتی جای آن را نمی گیرد.

23- در طبیعت و اخلاق انسانی ، هیچ ضعف و انحرافی نیست که با تعلیم مناسب اصلاح نشود.

24- ملت بدون اخلاق ، اخلاق بدون عقیده ، و عقیده ی بدون فهم ممکن نیست.

حضرت ابوالفضل العباس عليه‌السلام بدون اجازه در كنار امام حسين عليه‌السلام نمي نشست،

و اگر پس از اجازه مي نشست،

مانند عبد خاضع دو زانو در برابر مولايش مي نشست.

 اءَفْضَلُ الاْدَبِ اءَنْ يَقِفَ الاْنْسانُ عِنْدَ حَدِّهِ وَ لا يَتَعَدّى قَدْرَهُ.(107)

برترين ادب آن است كه انسان حدّ خود را پاس دارد و از اندازه خويش پا فراتر ننهد.

برتو خوانم ز دفتر اخلاق

آیتی در وفا و در بخشش

هر که بخراشدت جگر به جفا

همچو کان کریم زر بخشش

کم مباش از درخت سایه فکن

هر که سنگت زند ثمر بخشش

از صدف یاد دارنکته ی حلم

هر که بر سرت گهر بخشش

...

                                                                                                                                                         شاعر حافظ

مراقب رفتارتان باشید
سعی کنید خود و رفتارتان را ارزیابی و فرزندانتان را هم تشویق کنید تا این کار را انجام دهند. در واقع آنها را تشویق کنید تا به بچه‌هایی که در زمین بازی یا مدرسه تنها هستند و شاید کمی نیاز به محبت و هم‌نشینی دارند، توجه کنند. به آنها کمک کنید تا علائم احساسی را در دیگران ببینند و تشخیص دهند.

 برای مثال از یک آینه برای آزمایش حالت‌های صورت استفاده کرده و درباره احساسات متناظر با هم صحبت کنید، ‌به این ترتیب آنها می‌توانند زمانی که دیگران احساس غم یا ترس دارند، با آنها همدردی کرده و به آرامش دعوت‌شان کنند. با این کار می‌توانید به فرزندانتان بیاموزید که دیگران و احساسات  به اندازه خود آنها اهمیت دارند و باید به دیگران هم توجه داشت.

محدودیت تعیین کنید
بهترین راه برای نشان دادن احترام این است که در شیوه تربیتی‌تان هم «مهربان» و هم «محکم» باشید. مهربان بودن احترام‌تان را به کودک نشان می‌دهد و محکم بودن احترام‌تان را به آن‌چه که باید انجام شود.
 
بنابراین اگر کودک 2 ساله‌‌تان پایش را در سوپر مارکت به زمین کوبید و به هیچ‌کدام از تکنیک‌های تربیتی‌تان عمل نکرد باید چه‌کار کنید؟ مهربانانه اما محکم او را به بیرون و به داخل ماشین بیاورید. سپس یک مجله بردارید و بخوانید تا وقتی که کودک آرام شود. آن موقع آرام به او بگویید:» الان آماده‌ای که دوباره امتحان کنیم «و سپس دوباره با هم به فروشگاه بروید. در ‌‌نهایت او یاد می‌گیرد که بد خلقی این حقیقت را عوض نمی‌کند که خرید از فروشگاه باید تمام شود».

سعی کنید در اجرا و تحقق حرف‌هایی که می‌زنید، نمونه خوبی برای فرزند‌تان باشید

واقع‌بینی را به کودک آموزش دهید
کودکان به‌طور طبیعی نسبت به تفاوت‌ها، ‌حالت کنجکاوانه و تیزبین دارند. اما از طرفی از خط‌مشی شما هم پیروی می‌کنند: وقتی شما و فرزند‌تان کسی را می‌بینید که به‌طور بارزی با شما تفاوت دارد (فرقی نمی‌کند در عدم توانایی یا به لحاظ سنی یا هر ویژگی بارز دیگری) با واکنش آسان و آرام خود به او نشان دهید که این تفاوت‌ها به معنای این است که شما آنها را پذیرفته و درک کرده‌اید.

 اگر فرزند‌تان در این زمینه سوالی داشت، بسیار عادی و واقع‌بینانه به او پاسخ دهید، بی‌آنکه بخواهید به او خیره شوید یا به جایی اشاره کنید. سعی کنید به فرزندتان بیاموزید که انسان‌ها با هم متفاوت هستند  و باید به این  تفاوت‌ها احترام گذاشت

از واکنش بیش از اندازه اجتناب کنید
اگر کودک‌تان شما را زد و گفت «تو احمقی» سعی کنید ناراحت نشوید (در واقع شما می‌دانید که احمق نیستید)؛ کودکی که می‌خواهد جلب توجه کند ممکن است ناخوشایند‌ترین چیز‌ها را بگوید تا واکنش شما را برانگیزد و عصبانی‌تان کند. به جای عصبانی شدن با او چهره به چهره شوید و آرام اما محکم به او بگویید: «ما در این خانواده این‌طور برخورد و صحبت نمی‌کنیم».
 
سپس به او یاد بدهید چگونه چیزی که می‌خواهد را به شیوه‌ای محترمانه به دست بیاورد، برای نمونه بگویید: «وقتی می‌خواهی با تو بازی کنم، کافی است که مؤدبانه و قشنگ به من بگویی مامان می‌خواهم الان برایم کتاب قصه بخوانی ».

 از ادبیات محترمانه استفاده کنید
در برخی مواقع همین چیزهای کوچک هستند که اهمیت فراوانی پیدا می‌کنند.

کودکانی که یاد می‌گیرند «لطفا» و «دست شما درد نکنه» یا «اجازه هست» بگویند، فضایی توام با ادب و نزاکت را ایجاد می‌کنند که واکنش‌های مثبتی در افراد پیرامون آنها به‌همراه خواهد داشت.

از او بخواهید درخواست‌های خود را محترمانه و بدون ترس بیان کند و برای انجام این درخواست‌ها، از دیگران طلبی ندارد.

به او یاد دهید که دیگران موظف به انجام تمام درخواست‌های ما نیستند و اگر نتوانستند لطفی در حق ما بکنند، نباید خشمگین شویم و به شکلی مقابله‌جویانه برخورد کنیم. به‌علاوه تشکر کردن را به فرزندتان بیاموزید.

به او پاسخ‌های مؤدبانه بیاموزید
کودک‌تان می‌تواند رفتار خوب خود را از طریق احترام گذاشتن به دیگران نشان دهد. از‌‌ همان زمان که او توانست از طریق کلامی ارتباط برقرار کند، می‌تواند «بفرمایید» و «متشکرم» را نیز یاد بگیرد. به او توضیح دهید که زمانی که مؤدب است دوست دارید به او کمک کنید، اما زمانی که دستور می‌دهد دوست ندارید. دوباره باید تکرار کنیم، این که خود‌تان رفتاری محترمانه داشته باشید، از این که سخنرانی کنید مؤثر‌تر واقع خواهد شد.
 
خود‌تان واژه‌های بفرمایید و متشکرم را به طور مکرر به فرزند 2 ساله‌‌تان و دیگران بگویید؛ در این صورت او این واژه‌ها را به عنوان واژه‌هایی رایج در مکالمات روزمره خواهد آموخت و آن‌ها را هم در ارتباط با شما و هم در ارتباط با دیگران به کار خواهد برد.  

کودک‌تان می‌تواند رفتار خوب خود را از طریق احترام گذاشتن به دیگران نشان دهد

  
 از او در مشارکت‌های اجتماعی دعوت کنید
سعی کنید فرزندتان را در جریان خدمات اجتماعی در سنین پایین شرکت دهید. بچه‌ها دوست دارند به آنها مسئولیت‌های کوچکی داده شود که به‌راحتی قابل مدیریت باشد – این کار به آنها احساس کمال و غرور خواهد داد– و این رفتارها باعث می‌شود به دیگران کمک کرده یا فضای جامعه را بهتر کنند.

مثلا کودکان می‌توانند اسباب‌بازی‌ها یا لباس‌هایی را که دیگر استفاده نمی‌کنند برای اهدا به افراد نیازمند جمع‌آوری کنند. می‌توانند در روز جمع‌آوری زباله از ساحل، آشغال‌ها را از روی زمین بردارند. روش‌های زیادی برای شرکت و حضور در جامعه وجود دارد، با این کار فرزندتان یاد می‌گیرد که این همان کاری است که یک شهروند خوب انجام می‌دهد.

الگوی خوبی برایش باشید
سعی کنید در اجرا و تحقق حرف‌هایی که می‌زنید، نمونه خوبی برای فرزند‌تان باشید. هیچ‌کس قدیس و کامل نیست اما تلاش در این زمینه نشان می‌دهد که شما باور دارید این مسئله مهم و ارزشمند است و کودک‌تان هم آن را یاد می‌گیرد.

با زیرسازی درست در خانه، بچه‌های امروز می‌توانند جهانی به‌مراتب قابل‌تحمل‌تر و پربارتر در آینده بسازند. اگر وعده‌ای می‌دهید به آن عمل کنید تا فرزندتان پایبندی به قول‌های خود را از شما بیاموزد و به آن وفادار باشد.

چه‌کار می‌توانید بکنید؟
ما در کل احترامی که از کودکان‌مان انتظار داریم را خودمان به آن‌ها نشان نمی‌دهیم. ما سر در گم می‌شویم، زیرا بیشتر در روش تربیت‌ کودک، احترام را با ترس یکی می‌دانیم. من به پدرم احترام می‌گذارم، زیرا می‌دانم اگر این کار را نکنم کتک می‌خورم؛ این احترام نیست، ترس است!
 
پس به جای ترساندن روش دیگری را پیش بگیرید. بیایید از گوش دادن شروع کنیم. شاید مشکل باشد صبورانه صبر کنیم یک کودک 2 ساله گفته خود را به پایان برساند، اما این کار ارزشمند است. در سطح و اندازه او پایین بیایید، در چشمانش نگاه کنید و بگذارید او بداند که به آن‌چه که می‌خواهد بگوید علاقه دارید. این بهترین راه برای این است که به او آموزش دهید با دقت به شما گوش دهد.

 ادب چيست؟
اين صفت كه سرمايه ارزشمند رفتارى انسان و رسالت پدر و مادرو مربى است  بر چه پايه  هايى استوار است؟ آيا يك خصلت درونى  است؟ آيا رفتارى اجتماعى است  يا حالتى روحى؟ رمز اينكه انسان ازافراد مؤدب، خوشش مى  آيد چيست؟
وقتى سخن از «ادب » به ميان مى  آيد، نوعى رفتار خاص و سنجيده  با افراد پيرامون (از كوچك و بزرگ و آشنا و بيگانه) در نظر مى  آيد. اين  رفتار كه از تربيت  شايسته نشات مى گيرد، به نحوه سخن گفتن، راه  رفتن، معاشرت، نگاه، درخواست، سؤال، جواب و ... مربوط مى شود.
ادب، هنرى آموختنى است. مى توان گفت: «ادب، تربيت  شايسته  است »، خواه مربى، پدر و مادر باشد، يا استاد و مربى.

فرق ادب و اخلاق 

 علامه طباطبايي‌(ره) در اين زمينه مي‎فرمايند:
برخي تصور مي‎كنند كه اخلاق و آداب، هيچ گونه تمايزي با هم ندارند؛ در حالي كه چنين نيست؛ زيرا اخلاق عبارت است از: ملكات راسخ در روح، و در واقع، وصفي از اوصاف روح مي‎باشد؛ ولي آداب عبارت است از: هيئت‎هاي زيبايي كه اعمال و رفتار آدمي بدان متّصف مي‎گردد كه نحوه‎ي صدور اين اعمال به صفات روحي شخص بستگي دارد و پر واضح است كه ميان اتّصاف روح به اخلاقيات و اتّصاف عمل به آداب، تفاوت بسياري وجود دارد»[1]؛ «پس ادب، ظرافت و دقت در عمل را گويند. وقتي انسان متوجّه حالات خويش باشد و با ظرافت و زيبايي خاصّي عمل را انجام دهد، گفته مي‎شود كه فلاني مؤدّب است؛ نظير ادب نشستن در حال نماز و ادب راه رفتن با طمأنينه و ...[2]

عمل وقتي ظريف و جميل است كه داراي دو ويژگي باشد: اوّل اين كه مشروع باشد و دوم آن كه از روي اختيار و اراده باشد. با فقدان اين دو ويژگي، عمل را مؤدّبانه نمي‌گويند و اگر اختلافي باشد، در تعيين و تشخيص مصداق است.

ادب انساني همان هيئت و تركيب زيباي اعمال ديني است كه تابع مقصود و مطلوب نهايي در حيات و زندگي اوست. پس آداب انسان‌ها در حقيقت آثار و نتايج نفسند و ممكن نيست كه فعل كسي با امور دروني و نفساني او مخالف باشد. گفتار آدمي، خود فعلي از افعال بدني است. به اين ترتيب نمي‎توان سخني را به زبان آورد و يا فعلي را مرتكب شد كه خلاف آن در باطنش رسوخ كرده باشد. بنابراين آداب و رفتار نيك، حاكي از باطن پاك و نيك است و رفتار و اعمال و كلام پليد، ناشي از اخلاق زشت و پليد.

البتّه برخي فرق ديگري را بيان كرده‎اند و آن اين است كه اگر واژه‎ي اخلاق در مورد افعال ستودني به كار رود، بيانگر ادب خواهد بود؛ زيرا ادب فقط درباره‎ي خصلت‎هايي به كار مي‎رود كه نيكو باشد؛ مثلاً اگر گفته شود ادب قاضي، يعني كارهاي شايسته‎اي كه قاضي انجام مي‎دهد. اين تمايز مورد قبول و پذيرش علاّمه نمي‎باشد.

اگر ادب را صرفاً به معناي خصايص نيكو بگيريم، در حقيقت معناي آن را محدود ساخته‎ايم؛ پس بهتر است كه ادب را لفظ و واژه‎ي عام بگيريم تا شامل همه‎ي صفات، اعم از نيك و بد بشود. بنابراين بهترين نظر در اين زمينه، نظر علامه‎ طباطبايي‌(ره) است.


پی نوشتها:
[1]. الميزان، ج 6، ص 255 به بعد.
[2]. همان، ج 6، ص 257.
منبع:جام

تعریف ادب

 س: چگونه دختر 9 ساله ام را علاقمند به رفتن به مسجد كنم؟

ج: براي اين مسئله هرگز از اهرم فشار استفاده نكنيد، چرا كه در غير اين صورت نتيجه عكس خواهد شد.

برخي والدين براي ترغيب كودكان به مسجد و عبادت هاي ديني از تحريك عواطف و احساسات استفاده مي كنند.

از اين شيوه براي مقابله با رفتارهاي ناپسند يا بي توجهي  فرزندان به ارزش هاي ديني

بهره ببرند و براي ترغيب آنان به عبادات و وظايف ديني راهكارهاي زير را به كار بنديد:

1- وقتي به مسجد مي رويد براي آمدن فرزندتان اصرار نكنيد و فقط اطلاع دهيد .

با توجه به اينكه او رغبت قلبي شما را مي داند اگر مايل باشد با شما همراه خواهد شد.

2- در صورتي كه مسجد نزديك خانه شماست و اگر مشكلي وجود ندارد، به او اجازه دهيد تنها به مسجد رود

زيرا اين احتمال وجود دارد كه به سبب حس استقلال مايل نيست با شما به مسجد برود.

3- او را براي فعاليت هاي ويژه ايام فراغت در مسجد و پايگاه فرهنگي ثبت نام كنيد تا به اين بهانه ارتباطش با مسجد بيشتر شود.

4- سعي كنيد با دوستان يا نزديكان خود در مسجد حاضر شويد كه فرزنداني هم سن فرزند شما دارند و او به آنها علاقه مند است.

5- تهيه امكاناتي چون چادر نماز، سجاده، تسبيح و .... مي تواند او را به مسجد علاقه مند كند .

6- سعي كنيد به ويژه در ابتدا به مساجد جذاب و تميز برويد.

7- در ابتدا از حضور دراز مدت در مسجد بپرهيزيد، تا حالت زدگي در او ايجاد نشود.

8- با استفاده از روش القاي غير مستقيم، او را با ارزش و اهميت مسجد آشنا كنيد و اين كه حضور

در مسجد سب توفيقات الهي مي شود و آثار خوبي در رشد و سازندگي معنوي انسان دارد.

9- بكوشيد حضور در مسجد را با علايق فرزندتان (ديدار دوستان و نزديكان ،

تفريح و گردش،خريد وسيله اي مطلوب براي فرزند، رستوران و ... ) همراه كنيد.

10- در صورت اظهار تمايل به حضور در مسجد از تشويق و تحسين او غفلت نكنيد.

 منبع : كتاب نسيم مهر

اخلاق در خانواده و اصول همسر داری و داشتن روابط خوب با فرزندان

از مهمترین مسائل در اسلام است.

چنانچه اسلام اخلاق نیکو را عامل اصلی تحکیم بنیان خانواده ها می داند.

امام علی (ع)

 میوه ادب ، خوش اخلاقی است

تصنیف غررالحکم حدیث ۵۰۸۴